Zwermen

Zwermen is een basisvoorwaarde voor imkers die hun bijen begeleiden naar het wezen van hun aard. We zien het zwermen als de manier van de bijen om de imme te verjongen en uit te breiden.

Al ruim van tevoren laat de imme tekenen zien dat het aan het voorbereiden is op het zwermen. Vanaf begin april wordt er grof raat (darrencellen) gebouwd en belegd door de moer. Deze darrenlarven krijgen veel meer aandacht en bezoek van de werksters, dan werksterlarven. Door dit fenomeen kun je afleiden dat darren een bijzondere waarde hebben voor de imme. Verder doordenkend kom je dan op het gezichtspunt dat de imme één organisme is; werksters, moer, darren, broed, raat, maar ook de omgeving, horen bij de imme.

Tegen de tijd dat het volk gaat zwermen zijn er nog andere waarnemingen te doen. Als je werkt met natuurbouw (dus geen kunstraat of waswafels), dan kun je zien dat er in sommige raten een tweedeling ontstaat. Er wordt dan van twee kanten gebouwd en de beide bouwploegen komen elkaar halverwege tegen, waar ze de raten aan elkaar maken. De bijen hebben klaarblijkelijk al uitgemaakt of ze mee gaan zwermen of dat ze achterblijven in het volk.

Het bouwen van moerdoppen is uiteraard ook een belangrijk teken. Het volk bouwt de moerdoppen op uit was van de omgeving. Meestal zijn deze doppen in de buurt van de darrencellen te vinden. De moer belegt deze doppen. De moerlarven worden zeer vaak bezocht.

De raat wordt ook stomp; een teken dat ze niet meer verder bouwen aan het nest. Een ander teken is het feit dat het lijkt alsof er steeds meer bijen minder actief zijn en schijnbaar aan het lummelen zijn. Ook kan er baardvorming rond de woning ontstaan. De verhouding voedsters/larven is enorm veranderd waardoor er veel voedersap voorhanden is.

Op het moment dat de bijen gaan zwermen, buitelen ze de kast uit. Er ontstaat een zwermtoon; de bijen zoemen dan een octaaf hoger dan normaal. In de lucht lijkt het een enorme chaos, toch botst er geen enkele bij tegen een ander aan. Het is voor de meeste mensen die dit meemaken een moment die onvergetelijk is en die een gevoel van eerbied teweegbrengt. Een ander magisch moment is wanneer de bijen zich op een plek gaan concentreren en steeds meer bijen zich aansluiten bij de zwermtros. De bijen haken zich met hun pootjes aan elkaar, meestal met hun hoofd naar boven gericht. Daar gaan speurbijen op zoek naar een geschikte plek om te gaan wonen. Op het moment dat er rust is gekomen in de zwerm, zou je kunnen zeggen dat er een nieuw volk geboren is. Op dat moment kan het volk geschept worden.

Bij voorkeur wordt het volk twee nachten met rust gelaten, zodat ze een eenheid kunnen worden. Daarna kunnen ze in een nieuwe woning krijgen en hun skelet (raten) opnieuw opbouwen.

De bijen laten zwermen zorgt voor een broedstop; de jonge bevruchte moer gaat pas leggen als het broed van de oude moer is uitgelopen. Dit is een zeer krachtig middel om varoa te bestrijden en houdt het volk mede daardoor gezond.